Konsekwencją rozwodu jest zwykle ustanie wspólności majątkowej małżeńskiej a co za tym idzie – możliwość dokonania podziału majątku.
Rozwód jest rzeczą bardzo trudną nie tylko emocjonalnie dla małżonków i ich rodzin, ale również pod względem prawnym. Wszystko to, co małżonkowie wnieśli do swojego majątku jako małżeństwo, jest ich wspólne i jeśli uprzednio nie podpisali intercyzy – to podział majątku może być trudny i bolesny.
Konsekwencją zawarcia związku małżeńskiego jest zwykle powstanie pomiędzy małżonkami ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Oznacza to, iż wszystko co małżonkowie nabędą w małżeństwie, czy to razem czy osobno staje się ich wspólne. Jeszcze przed zawarciem związku, przyszli małżonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową, mocą której wyłączą wspólność ustawową i najczęściej wybiorą ustrój rozdzielności majątkowej (popularnie w naszym społeczeństwie określa się taką czynność intercyzą i popularnie rozumie się przez to wyłączenie wspólności na rzecz rozdzielności majątkowej). Ustanowienie rozdzielności majątkowej jeszcze przed zawarciem małżeństwa albo już w trakcie jego trwania powoduje, że każde z małżonków dysponuje majątkiem osobistym, a jedyną część wspólną stanowią dobra nabyte w czasie trwania wspólnoty. W razie separacji czy rozwodu nie ma problemu z ustaleniem, co do kogo należy. Małżonkowie, którzy nie zawarli takowej umowy pozostają w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej.
Jeżeli małżeństwo postanawia się rozwieść, a posiadało dotychczas wspólnotę majątkową, jest jeszcze możliwość porozumienia się przed rozwodem i polubownego załatwienia kwestii podziału majątku wspólnego. Trzeba zacząć od ustanowienia rozdzielności w formie aktu notarialnego, a po jej zawarciu dokonać umownego podziału majątku. W praktyce obie umowy można zawrzeć podczas jednej wizyty u notariusza, z tym, że najpierw tę o rozdzielności, dopiero po niej tę o podziale. Istnieje też możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej przez sąd, na wniosek jednej ze stron i bez zgody drugiej, ale tylko z ważnych powodów. Ustanowienie rozdzielności majątkowej na drodze sądowej nie oznacza też automatycznego podziału majątku, tego dokonuje się w odrębnym postępowaniu.
W jaki sposób majątek podlega podziałowi?
Podziałowi podlegają wszystkie aktywa majątkowe będące wspólnotą małżonków. Mogą to zatem być pieniądze, nieruchomości a nawet drobne przedmioty codziennego użytku czy meble.
Przede wszystkim należy jednak pamiętać, że roszczenia majątkowe wobec byłego współmałżonka nie ulegają przedawnieniu. Dlatego też o podział majątku można wnieść nawet kilka lat po rozwodzie. Najczęściej podziału dokonuje się pół na pół. Istnieją jednak sytuacje, w których jedno ze współmałżonków otrzymuje większą część majątku. Może to wynikać na przykład z tego, że wniosło ono znacznie większy wkład majątkowy w powstanie wspólnego majątku. Możliwym jest również przyznanie większej części majątku temu z rodziców, który obejmie pieczę nad dziećmi w wypadku, gdy podział pół na pół byłby dla tych dzieci krzywdzący. Małżonek nie może żądać ustalenia nierównych udziałów co do niektórych składnikach majątku wspólnego. Ustalenie udziałów w majątku odbywa się całościowo. Jednocześnie nierówny stopień przyczyniania się do powstania majątku może odnosić się tylko do jednego ze składników majątku dorobkowego (najczęściej o największej wartości – jak np. mieszkanie), ale skutek odniesie już do udziału w całym majątku. Dotyczy to oczywiście sytuacji, kiedy sporny składnik majątku ma przeważającą wartość względem pozostałych.
Kwestia majątku jest zazwyczaj trudnym tematem, niezależnie od momentu, w którym jest poruszana. Warto jednak być przygotowanym na różne ewentualności i w prawidłowy sposób zarządzać swoim majątkiem tak, aby zapewnić stabilność finansową sobie i bliskim osobom. Warto również przed ślubem zastanowić się nad spisaniem intercyzy, która wbrew obiegowej opinii wcale nie jest wyrazem wzajemnego braku zaufania, a może w przyszłości pomóc w uniknięciu wielu nieprzyjemnych sytuacji.