Ograniczenie władzy rodzicielskiej niesie ze sobą szereg negatywnych skutków. Władza rodzicielska obejmuje prawa i obowiązki, jakie rodzice mają wobec swoich dzieci. Przysługuje ona obojgu rodzicom. Władza rodzicielska powstaje w momencie narodzin dziecka i trwa do ukończenia przez nie pełnoletności. Jedną z form jej ingerencji jest ingerencja sądu w ograniczenie władzy rodzicielskiej.
Ograniczenie tej władzy może nastąpić jeżeli zagrożone jest dobro dziecka. Przyczyną ograniczenia władzy rodzicielskiej nie musi być umyślne, krzywdzące dziecko zachowanie rodziców, ponieważ może być to zachowanie nawet w dobrej wierze. Decyzja zależy od okoliczności w zależności od konkretnego przypadku. Władza rodzicielska może zostać ograniczona obojgu rodzicom, jak również można ograniczyć władzę rodzicielską tylko jednemu z nich.
Każdy z rodziców może złożyć wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej, a ponadto postępowanie może zostać wszczęte z urzędu. Samo pozbawienie władzy rodzicielskiej następuje gdy władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody lub gdy rodzice rażąco nadużywają władzy rodzicielskiej bądź w rażący sposób zaniedbują swe obowiązki względem dziecka. Prawo przewiduje dwa rodzaje sytuacji, w których możliwe jest ograniczenie władzy rodzicielskiej- ograniczenie zawinione oraz niezawinione.
- Zawinione ograniczenie władzy rodzicielskiej- Ograniczenie władzy rodzicielskiej zawinione wynika z zaniedbania bezpieczeństwa dziecka i zagrożenia jego dobra. W takim wypadku sąd może zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania bądź skierować rodziców do specjalistów, którzy zajmują się terapią rodzinną, pomocą z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń. Można także wobec nich ustanowić czynności, jakie nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu lub powołać kuratora sądowego. Możliwym jest także skierowanie małoletniego do organizacji, instytucji bądź placówki, która sprawuje pieczę nad dziećmi bądź zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej.
- Niezawinione ograniczenie władzy rodzicielskiej- To rodzaj ograniczenia władzy rodzicielskiej związany z życiem rodziców dziecka w rozłączeniu. W przypadku, gdy rodzice nie żyją razem i nie potrafią porozumieć się w sprawach dziecka, sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając prawa drugiego do decyzji o istotnych sprawach dziecka. Sprawami tymi mogą być: edukacja, leczenie czy wyjazdy zagraniczne.
Wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej
Każdy z rodziców może złożyć wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej. Ponadto postępowanie może zostać wszczęte z urzędu. Wniosek składa się do sądu rejonowego wydziału rodzinnego i nieletnich. Jest to postępowanie nieprocesowe. Sądem właściwym miejscowo jest sąd rejonowy miejsca zamieszkania osoby, której postępowanie dotyczy (dziecka), a w braku miejsca zamieszkania dziecka – sąd miejsca pobytu dziecka. Wniosek jest zwolniony z opłat sądowych.
Postanowienie zapada po przeprowadzeniu rozprawy. Sąd również wysłucha dziecko, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala, uwzględniając w miarę możliwości jego rozsądne życzenia. Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych. Władzę rodzicielską można przywrócić, więc nie jest to stan nieodwracalny. Można również pozbawić władzy rodzicielskiej, gdy już została ograniczona, a dobro dziecka za tym przemawia.
Kontakty z dzieckiem są niezależne od władzy rodzicielskiej, również zostały uregulowane w Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym. Wynika z niego, iż niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów. Kontakty z dzieckiem obejmują np.: osobiste przebywanie z dzieckiem, na które składają się odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu oraz bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej.