Orzeczenie upadłości konsumenckiej dłużnika alimentacyjnego zwykle wzbudza niepewność wśród osób, wobec których zasądzony został obowiązek alimentacyjny oraz ich prawnych opiekunów. Wówczas pojawia się pytanie, czy upadłość konsumencka byłego małżonka oraz rozpoczęcie procedury umorzenia jego długów oznacza brak możliwości wyegzekwowania alimentów.
Upadłość konsumencka – ratunek dla niewypłacalności
Wiele osób ma różne zobowiązania, kredyty lub innego rodzaju długi. Co jednak w sytuacji, gdy zadłużenie jest tak duże, że nie widzimy możliwości jego spłaty. Ratunkiem może być upadłość konsumencka. Najogólniej rzecz ujmując wniosek o upadłość konsumencką może złożyć osoba fizyczna (każdy człowiek) nieprowadząca działalności gospodarczej. Złożenie takiego wniosku jest celowe w przypadku, gdy niewypłacalność jest niezawiniona przez osobę składającą taki wniosek. W przeciwnym wypadku Sąd oddali wniosek. Przykładowo, gdy niewypłacalność wynika ze straty pracy lub śmierci kogoś bliskiego wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej będzie rozpoznany, natomiast jeśli dłużnik lekkomyślnie zaciągał kredyty, które w dodatku nie były mu niezbędne Sąd ma podstawy do nieuwzględnienia wniosku. Ponadto wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej można zgłosić raz na 10 lat.
Upadłość a alimenty
Jak powszechnie wiadomo, upadłość konsumencka w Polsce regulowana jest przez odpowiednie przepisy, które jasno określają, które zobowiązania mogą zostać umorzone w przypadku bankructwa osoby fizycznej lub przedsiębiorstwa, a które nie podlegają takiemu umorzeniu. Obowiązek alimentacyjny jest świadczeniem, które nie jest umarzane na podstawie orzeczenia Sądu stwierdzającego upadłość osoby fizycznej. Oznacza to, że zarówno dzieci, wobec których zasądzone zostały alimenty, jak i wychowujący je rodzic, mogą spać spokojnie – będą otrzymywać świadczenie nawet pomimo bankructwa konsumenckiego byłego małżonka. Jeśli upadły ma zaległe alimenty musi zgłosić to do sądu, w którym prowadzony jest proces upadłości.
Sędzia może, ale nie musi uwzględnić ich w spisie wierzytelności. Może to zależeć od wielkości majątku upadłego. W stosunku do alimentów należnych już po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej sprawa jest prosta – będą one wypłacane nadal, zgodnie z postanowieniem sądu, który takie świadczenie orzekł. Jedyną różnicą będzie zmiana wypłacającego. Zamiast byłego męża lub żony, wypłatą alimentów zajmie się syndyk masy upadłościowej, który wypłaci co miesiąc świadczenie w należnej kwocie. Jeśli były małżonek jeszcze przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej miał problemy z terminową wypłatą alimentów, wobec czego w stosunku do osoby uprawnionej powstało zadłużenie, odzyskanie należności z tytułu zaległych alimentów może być trudniejsze niż wyegzekwowanie bieżących świadczeń. W tej sytuacji strona, której należą się zaległe alimenty, zobowiązana jest wystąpić do sądu z informacją o powstaniu długu i jego wysokości.
Alimenty nie podlegają umorzeniu
Zaległe alimenty zakwalifikowane zostały do pierwszej kategorii zaspokojenia zobowiązań w postępowaniu upadłościowym. To oznacza, że tego rodzaju roszczenie traktowane jest priorytetowo. Należało by jednak zaznaczyć, iż zobowiązania alimentacyjne zaległe oraz bieżące lub przyszłe nie podlegają umorzeniu. Jeśli więc syndyk nie jest w sanie gromadzić pieniędzy (tzw. masy upadłości), to takie zobowiązania nie ulegną umorzeniu. Są to jedne z niewielu zobowiązań, które nie są umarzalne, tj. „Nie podlegają umorzeniu zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu” (Ustawa Prawo Upadłościowe).
Wskazana lista wierzytelności, które nie podlegają umorzeniu jest katalogiem zamkniętym. Przepis wprost wskazuje, że zobowiązania o charakterze alimentacyjnym nie podlegają umorzeniu w ramach upadłości konsumenckiej. Nawet jeżeli rodzic zobowiązany do płacenia alimentów znajduje się w stanie upadłości konsumenckiej, jego zobowiązania alimentacyjne nie tracą mocy.